Island en isle

De Engelse woorden island en isle zijn niet verwant, ondanks hun gelijkenis. Isle komt uit het Oudfrans; island is een Germaans woord en is verwant aan eiland. Dat island nu een s heeft, komt door een spelfout. Het woord isle had een s die niet uitgesproken werd maar werd geschreven om het woord op het Oudfranse isle te laten lijken, waar het vandaan kwam. Doordat isle qua uitspraak en betekenis leek op iland, ging men iland ook met een s spellen – die nooit in dat woord had gezeten.
De tekst gaat verder onder de afbeelding.

De woorden eiland en island zijn een samenstelling van *agwjō, een woord dat zelf al eiland betekende, en het woord land. Dat *agwjō is een afleiding van *ahwō, dat verwant is aan het Latijnse aqua. *Ahwō veranderde in het Nederlands in a, maar dat woord is als zelfstandig naamwoord verloren gegaan. Het leeft nog voort in toponiemen als Gouda en waternamen als de Aa. In veel streken was de uitkomst van *ahwō niet a maar ee (Zeeland en delen van Holland) of ie (West-Friesland en Friesland).

Ook ’t IJ stamt af van ie. Het woord ie was oorspronkelijk een tweeklank die zo goed als rijmde op ons huidige woorden skiën. De lettercombinatie ij stond daarnaast ooit voor een lange ie-klank. Om die twee redenen werd de naam van het water soms als IJe geschreven, dat dus rijmde op skiën, naast de verwachte spelling Ie. Later kwam er echter een spellingsuitspraak in opkomst, doordat de ij in woorden als lijken en fijn op ei was gaan rijmen. Men dacht dat IJe ook zo’n ij-woord als lijken en fijn was, en ging het uitspreken als ei.

Tot slot: in het Engels klinkt isle als [ail]. De tweeklank [ai] is ontwikkeld uit een lange [iː], de klank die het woord i(s)le had toen het uit het Oudfrans werd geleend. De ontwikkeling van [iː] naar [ai] zie je ook in woorden als to like, ice en fine – die dus niet voor niets met een i gespeld worden.